MU được gì và mất gì khi xây sân 10 vạn khán giả?

Năm 1985, sân Wembley chuyển sang dùng hoàn toàn ghế ngồi (all-seater) và không còn chỗ để khán giả đứng xem. Chính vì thế, sức chứa của nó giảm từ 127.000 chỗ xuống còn 90.000 chỗ. Kể từ đó, chưa có trận đấu bóng đá Anh nào có lượng khán giả lên tới 100.000 người.

Bóng đá Anh đã phát triển bùng nổ trong 4 thập kỷ qua, nhưng số ghế dành cho khán giả đã không thể tăng lên. Quá nhiều câu lạc bộ hiện bị ràng buộc bởi sức chứa không phù hợp, khi nhu cầu mua vé vượt quá nguồn cung.

Lượng khán giả cao nhất của Premier League vẫn là 83.222 người đã theo dõi trận đấu giữa Tottenham với Chelsea tại Wembley vào năm 2018. Nhưng hiện tại đã có những kế hoạch sơ khai để tạo ra bước đột phá mới. Và MU là đội đi đầu.

Quỷ đỏ đang muốn xây một sân vận động mới có sức chứa 100.000 người. Mảnh đất rộng ngay cạnh sân Old Trafford thuộc sở hữu của Man United có thể được sử dụng để xây dựng một “ngôi nhà mới” trị giá 2 tỷ bảng (2,6 tỷ đô la). Việc xây sân mới mà chưa phá bỏ sân cũ cũng giúp MU không phải đi thuê sân và vẫn đảm bảo doanh thu từ bán vé.

Tuy nhiên, đây sẽ là một dự án không giống bất kỳ dự án nào khác. Lớn hơn bất kỳ dự án nào từng thấy ở Vương quốc Anh và là một trong những địa điểm thể thao lớn nhất thế giới. Sức chứa của sân mới sẽ bằng cả sân Stamford Bridge của Chelsea và sân Emirates của Arsenal cộng lại. Thời gian xây dựng một công trình lớn như vậy có thể sẽ rơi vào khoảng 6 đến 10 năm.

Barca cũng từng làm điều tương tự khi họ cải tạo hoàn toàn Camp Nou và trong thời gian đó đã thi đấu tại sân Olympic nhỏ hơn trên đồi Montjuic. Tất nhiên là dự án của MU hoành tráng hơn và là “cơ hội ngàn năm có một”, như Ratcliffe đã gọi vào tháng 3.

Hiện MU chưa tìm được mô hình sân vận động nào có sức chứa 100.000 người ấn tượng nào để sao chép hoặc bản thiết kế để làm theo. Nhưng quá trình tham vấn của Man United, do Lực lượng đặc nhiệm tái thiết Old Trafford do Sir Sebastian Coe làm chủ tịch, đã bắt đầu tin rằng điều đó là khả thi.

“Một sân vận động phải là một phần của bức tranh rộng lớn hơn nhiều”, Alex Thomas, giám đốc thiết kế khu vực, thể thao và giải trí tại HKS, công ty kiến trúc nổi tiếng có trụ sở tại Hoa Kỳ đứng sau Sân vận động SoFi ở Los Angeles và Sân vận động AT&T của Dallas, chia sẻ với The Athletic.

“Bạn không thể chỉ đặt một sân vận động trong bối cảnh riêng lẻ nữa. Bạn phải cân nhắc đến tác động của nó đối với thành phố xung quanh và cơ hội mà nó tạo ra”.

“Chi phí cho một sân vận động lớn là rất lớn và những doanh nhân có trách nhiệm sẽ muốn tận dụng tài sản này càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, mục đích không chỉ là kiếm tiền. Mà còn là tạo ra nhiều lợi ích hơn và tạo ra các mục đích sử dụng khác thu hút mọi người đến với địa điểm này”.

“Một sân vận động có tác động xúc tác lớn như vậy đối với bán kính lớn xung quanh nó, vậy tại sao bạn lại không tạo ra một quy hoạch tổng thể tuyệt vời xung quanh nó? Đó là về một điều gì đó xảy ra mỗi ngày trong các cộng đồng được hình thành xung quanh nó. Sân vận động sẽ luôn là điểm thu hút chính và là một thương hiệu”.

BLĐ của Man United có thể đã mở rộng tầm mắt khi đến sân SoFi trong loạt trận giao hữu vào cuối tuần trước. SVĐ này có sức chứa 70.000 người, được xây dựng với chi phí được báo cáo là 6 tỷ đô la, là một trong những sân vận động xa hoa nhất thế giới. Điều đáng nói là xung quanh sân SoFi là một cụm các địa điểm giải trí như nhà hát, công viên công cộng và khu vui chơi. 

Tất nhiên cùng cần sự ủng hộ của chính quyền địa phương. Với MU, thị trưởng Manchester là ông Andy Burnham đang đóng vai trò nổi bật trong việc lập kế hoạch xây sân mới của đội bóng. 

“Trong trường hợp của SoFi, mục đích chính là có một ngôi nhà cho LA Rams và Chargers (2 đội bóng bầu dục của Los Angeles)”, Thomas nói. “SoFi cũng có khả năng tổ chức một buổi hòa nhạc có sức chứa 100.000 người”.

“Trước hết, bạn tạo ra một nền tảng để tận dụng mọi trải nghiệm xung quanh nó, nhưng nó cũng có tính linh hoạt để cho phép tất cả những điều khác này xảy ra, mang lại lợi ích và hiệu ứng lan tỏa. Tất cả kết hợp lại để mang đến cơ hội đưa mọi người đến đó vào những ngày khác nhau trong năm. Đó là bạn đang cố gắng tận dụng tài sản, cố gắng thiết kế tính linh hoạt và đa chức năng cho sân vận động của mình”.

Quy mô khổng lồ của các kế hoạch được quảng cáo của Man United đã gây ra nhiều tranh cãi. Bên cạnh Sân vận động London, ban đầu được xây dựng để tổ chức Thế vận hội Olympic 2012 trước khi được chuyển đổi mục đích sử dụng thành sân nhà của West Ham, địa điểm lớn nhất của Premier League được xây dựng từ đầu là Sân vận động Tottenham Hotspur, có sức chứa chỉ 63.000 người.

Everton dự kiến sẽ chuyển đến ngôi nhà mới của họ tại Bramley-Moore Dock trước mùa giải 2025/26 nhưng với sức chứa 53.000 người. Con số này chỉ bằng gần một nửa so với những gì Man United đang nghĩ đến.

Thường thì sẽ có một vị trí lý tưởng cho các dự án sân vận động lớn có sức chứa từ 60.000 đến 80.000 chỗ ngồi. Ví dụ, việc tái phát triển Sân vận động Santiago Bernabeu gần đây đã tiêu tốn của Real Madrid 1,5 tỷ bảng, nhưng các khu vực xung quanh được xây dựng đã hạn chế sức chứa của sân.

Ngoài ra, còn có những trở ngại khác, bao gồm chi phí tài chính và lượng người hâm mộ đông đảo, khiến cho việc cân nhắc xây dựng một sân vận động có sức chứa 100.000 người hiếm khi được xem xét. Ngay cả dự án lớn nhất được lên kế hoạch của Saudi Arabia cho World Cup 2034, Sân vận động Quốc tế King Salman, cũng sẽ bị giới hạn ở mức 92.760 người.

Tại sao các sân vận động hiện đại hiếm khi đạt đến sức chứa 6 con số?

Thomas cho biết: “Xây dựng càng lớn thì càng tốn kém. Hàng ghế sau của sân vận động của bạn là những chỗ ngồi rẻ nhất, nhưng vì chúng ở trên cao nên chúng là những chỗ ngồi tốn kém nhất để xây dựng. Có một quy luật về lợi nhuận giảm dần – bạn phải chịu chi phí rất lớn để đổi lại doanh thu từ vé tương đối nhỏ”.

“Và không ai thích nhìn thấy một sân vận động trống rỗng. Những chỗ ngồi trống rỗng trong sân vận động là tin xấu cho tất cả mọi người và bầu không khí. Đó là một bài toán về kích thước phù hợp”.

“Tất cả đều là một phần của quá trình. Có thể là do một lý do đơn giản như không có đủ không gian. Có thể có những hạn chế về mặt vật lý hoặc kỹ thuật xung quanh tầm nhìn và những thứ khác. Bạn có thể mở rộng hơn 100.000 chỗ ngồi nếu có lý do chính đáng”.

“Không chỉ là việc thu hút 100.000 người mà còn phải tính đến trường hợp khẩn cấp, bạn sẽ đưa họ ra ngoài như thế nào. Bạn phải nghĩ về toàn bộ trải nghiệm trong mọi trường hợp. Bạn cũng phải nghĩ xem sân vận động sẽ kết nối với thành phố và không gian công cộng xung quanh như thế nào”.

Chi phí cho một dự án đầy tham vọng như vậy chắc chắn sẽ rất lớn. Một bài báo trên Tạp chí Building vào tháng 2/2024 đã phác thảo mô hình chi phí cho một dự án tái phát triển sân vận động lý thuyết, theo đó một địa điểm có sức chứa 40.000 người sẽ tăng thêm 6.000 chỗ thông qua việc xây dựng một tầng trên mới.

Người ta ước tính rằng ngay cả một công trình có quy mô như vậy cũng sẽ tốn 116 triệu bảng, chỉ riêng khung thép và mái nhà đã tốn 25 triệu bảng. Hệ thống điều hòa không khí, sưởi ấm và thông gió sẽ tốn thêm 8 triệu bảng. Sau đó là cơ sở hạ tầng rộng hơn và những cải tiến cần thiết đối với đường sá và tuyến giao thông. Man United ít nhất sẽ tránh được việc bắt đầu từ con số 0 khi sân Old Trafford đã quen tiếp đón 75.000 người.

Với chi phí khoảng 1 tỷ bảng, Sân vận động Tottenham Hotspur là sân đắt nhất của Giải Ngoại hạng Anh được xây dựng. Với tình hình lạm phát tiếp theo, chi phí vật liệu xây dựng tăng và các kế hoạch lớn hơn của Man United, sẽ gần như không thể giữ chi phí dưới 2 tỷ bảng cho một dự án hiện đại có sức chứa 100.000 người.

Nick Marshall, đồng sở hữu và giám đốc tại công ty kiến trúc KSS có trụ sở tại London, đã nói chuyện với The Athletic vào năm ngoái trong một cuộc đánh giá về chi phí sân vận động.

“Khi bạn tăng kích thước của một sân vận động, bạn sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức”, Marshall cho biết. “Những thứ ảnh hưởng đến chi phí là nhịp mái và tính toàn vẹn về mặt cấu trúc, chủ yếu là của các tầng trên”. 

“Ngay khi bạn bắt đầu thực hiện với nhịp trên 12 đến 14 mét, bạn sẽ bắt đầu tăng chi phí nhanh hơn. Thông thường, một khán đài lớn gồm 2 hoặc 3 tầng, ngay cả với ghế ngồi dành cho khán giả, sẽ có nhịp từ 35 đến 40 mét. Và bạn sẽ phải trả thêm tiền cho khá nhiều không gian và mái nhà nhô ra”.

12 tháng tới, khi các kế hoạch bắt đầu hình thành, những thách thức với MU sẽ càng lộ rõ.

“Theo quan điểm của một kiến trúc sư, bạn tự hỏi nên chi tiền vào đâu trong một dự án”, Thomas nói thêm. “Chúng ta có cần một mái vòm di động không? Bởi vì đó là một thứ tốn kém và bạn có thể dùng để chi cho những nơi khác trên sân vận động để mang lại những lợi ích khác”.

“Quy hoạch, thiết kế và chi phí đều kết hợp với nhau và tất cả những suy nghĩ đó cần được thực hiện trước khi bạn bắt đầu đào hố trên mặt đất. Điều đó giúp bạn chắc chắn rằng mình đang làm đúng. Khi nói về sự thành công của một sân vận động, cần phải đánh giá trong nhiều thập kỷ”.

Nếu sân nhà hiện tại của Man United, với sức chứa 75.000 người, có thể tạo ra 136 triệu bảng doanh thu vào ngày thi đấu mỗi mùa giải, thì mục tiêu có thể sẽ được đặt ra là tăng con số đó lên hơn 200 triệu bảng với thêm 25.000 người hâm mộ tham dự. 

Ratcliffe có thể hứa hẹn về những điều nhân văn như góp phần đổi mới diện mạo ở phía Tây Nam Manchester, nhưng việc thúc đẩy doanh thu của CLB mà ông đồng sở hữu là động lực lớn nhất để phá bỏ Old Trafford.

Tiến sĩ Dan Plumley, giảng viên cao cấp về tài chính thể thao tại Đại học Sheffield Hallam, cho biết: “Man United có lượng người hâm mộ mà không nhiều câu lạc bộ nào có thể sánh kịp. Tôi không chắc liệu họ có thể lấp đầy được sân mới hay không. Nhưng nếu điều này xảy ra, nó sẽ mang tính chuyển đổi trong dài hạn, ở quy mô mà chúng ta chưa từng thấy trong bóng đá Anh”.

Khoản xây dựng trị giá 2 tỷ bảng gần bằng tổng doanh thu của Man United trong 3 năm. Cách chi trả cho khoản tiền đó cũng là một câu hỏi lớn cần trả lời trong những năm tới.

“Nếu bạn coi Spurs là bản thiết kế, đó là sự kết hợp giữa các nguồn lực của câu lạc bộ, tạo ra doanh thu, nhưng quan trọng hơn, đó là các khoản vay”, Plumley nói thêm. “Spurs có được sự đảm bảo để vay vốn trong dài hạn. Vậy nên, MU cần phải tính toán thật kỹ và tốt nhất là nên thuyết phục các nhà đầu tư khác đổ tiền bằng cách cho họ thấy lợi nhuận trong dài hạn”.

Spurs đã gặp may mắn về thời điểm thực hiện dự án của mình khi chỉ phải trả lãi suất 2,8% trong khoản vay dài hạn của mình. Trong khi đó Everton đã kém may mắn hơn nhiều nên hiện đang sa lầy với kế hoạch của mình.

Vào tháng trước, The Athletic đưa tin rằng Man United đã cân nhắc bán tên sân cho đối tác nào chịu tài trợ cho dự án mới của họ. Nhưng điều này sẽ vấp phải sự phản đối của số đông NHM.

Bất kỳ hành trình nào hướng tới một sân vận động có sức chứa 100.000 người đều hứa hẹn sẽ rất dài và tốn kém. Tuy nhiên, Man United đang có niềm tin rằng điều này là xứng đáng.